Magazin

Zagonetna istorija Srba (47): Drugi srpski ustanak

I pored formalnog neuspjeha Prvog srpskog ustanka, on je u velikoj mjeri doprineo uspjehu Drugog srpskog ustanka, podignutog krajem aprila 1815. godine.

Takovski ustanak, slika Paje Jovanovića
FOTO: PAJA JOVANOVIĆ/WIKIPEDIA

Prvi srpski ustanak predstavlja početak srpske borbe za oslobođenje, odnosno rađanje srpske moderne države u XIX vijeku. Uporedo sa borbom za oslobođenje i rušenje turskog feudalnog sistema, postavljeni su temelji novih društveno-ekonomskih odnosa, kulture i uređenja buduće srpske države.

Poslije propasti Prvog srpskog ustanka, srpski narod se našao u još lošijem položaju. Turci su nastavili sa ubijanjem ljudi, paljenjem sela i surovim utjerivanjem nameta. Mnoge srpske porodice bježale su preko granice, u Srem i Banat. Takva situacija je dovela do ponovnog pojavljivanja hajduka i novih sukoba s Turcima. Lokalne starešine su počele da ubijaju Turke koji su skupljali porez.

Srpske starješine su se okupile u Takovu, 23. aprila 1815. (na praznik Cvijeti) i odlučile da podignu drugi ustanak protiv Turaka, koji je, u suštini, bio nastavak Prvog srpskog ustanka. Za vođu je izabran knjaz Miloš Obrenović, koji je tada izrekao čuvenu rečenicu: „Evo mene, evo vas – eto rata Turcima!”

Oružani sukobi vođeni tokom tog ustanka bili su manjeg intenziteta od onih u prvom ustanku i trajali su samo četiri mjeseca. Poslije nekoliko pobjeda ustanika došlo je do pregovora knjaza Miloša sa vezirom Beogradskog pašaluka Marašli Ali-pašom. Sporazumom postignutim 25. oktobra 1815. dogovorena je mješovita srpsko-turska uprava, čime je taj ustanak završen.

Drugi srpski ustanak je doveo do srpske autonomije u okviru Osmanskog carstva i uspostavljanja Kneževine Srbije, koja je imala svoju skupštinu, ustav i vladarsku dinastiju. Srbi su tim sporazumom, između ostalog, zaštićeni od samovolje i zloupotreba spahija i turskih upravnih činovnika, a stvaranje Narodne kancelarije u Beogradu dalo im je izvjesnu samoupravu.

Kada se 1817. iz Rusije u Srbiju vratio Karađorđe, Miloš Obrenović ga je uhapsio i naredio njegovo pogubljenje. Karađorđeva glava poslata je turskim vladarima. Poslije ovog nemilog događaja Karađorđevi nasljednici postali su najveći zavjerenici. Začetnik sadašnje aktuelne kraljevske dinastije Karađorđevića stradao je od začetnika tadašnje kraljevske dinastije Obrenovića.

(Nastaviće se)

Raniji tekstovi:

Zagonetna istorija Srba (31): Nemanjići i bogumili

Zagonetna istorija Srba (32): Sveta loza

Zagonetna istorija Srba (33): Mladost Svetog Save

Zagonetna istorija Srba (34): Sveti Sava i Sion

Zagonetna istorija Srba (35): Mit o Svetom Savi

Zagonetna istorija Srba (36): Dušan Silni

Zagonetna istorija Srba (37): Kosovski mit

Zagonetna istorija Srba (38): Između Turaka i Mađara

Zagonetna istorija Srba (39): Turska osvajanja

Zagonetna istorija Srba (40): Despot Stefan Lazarević

Zagonetna istorija Srba (41): Muzika

Zagonetna istorija Srba (42): Srpski jezik

Zagonetna istorija Srba (43): Latinica i ćirilica

Zagonetna istorija Srba (44): Vuk Karadžić

Zagonetna istorija Srba (45): Magijska prošlost

Zagonetna istorija Srba (46): Prvi srpski ustanak

Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu