Magazin

Zagonetna istorija Srba (36): Dušan Silni

Poslije Svetog Save dinastija Nemanjića nastavila je da učvršćuje temelje Srbije.

FOTO: WIKIPEDIA

Kralj Vladislav je uspio da od bugarskog cara Jovana prenese Savine mošti u Srbiju. U to vrijeme iz Azije nadirala velika mongolska imperija Ogadaj Kana.

Ogadajev otac Džigis Kan osvojio je ogromnu teritoriju Azije. Kad je umro 1227. godine imao je u svom posjedu velike dijelove Kine i Rusije, sve do Kaspijskog jezera. Ogadaj Kan je osvojio Poljsku, dijelove Ukrajine, Gruzije, osvojivši Ugarsku, stigao do Beča. Rusija je konačno osvojena 1240. godine.

Vladislav Nemanjić je imao sreće da veliki mongolski vojskovođa Batu nije sa svojom vojskom iz Ugarske napao Srbiju, već je prvo udario na Bugarsku. Jedan dio mongolskih ratnika poharao je Dalmaciju i stigao čak do Kotora. Vojskovođa Batu je prekinuo osvajanja u Evropi kada je čuo za smrt velikog Ogadaj Kana.

Kralj Stefan Vladislav je brzo ustupio presto Srbije mlađem bratu Urošu Velikom. Uroš je uspio da sačuva carstvo uglavnom zahvaljujući dobrim odnosima s ugarskim kraljem. Pristao je da bude ugarski vazal 1254. godine, kako bi ga kralj Bela spasao od najezde Bugara. Kasnije se Uroš pobunio protiv moćnog kralja, što ga je koštalo prestola. Morao je da prepusti vlast sinu Dragutinu, koji je bio oženjen unukom kralja Bele.

Dragutin je za svoju prestonicu izabrao Beograd. Presto je od njega 1282. preuzeo njegov brat Milutin. Milutin je uspio da proširi teritorije Srbije i pridobije Bugare kao saveznike. Osvojio je grad Drač. Da ne bi krenuo dalje prema Grčkoj tamošnji car Andronik mu je ponudio za ženu svoju šestogodišnju ćerku Simonidu za ženu. Kao miraz dobio je sve teritorije koje je osvojio u Dalmaciji i Makedoniji.

Poslije smrti Milutina vlast u Srbiji je preuzeo Stefan Dečanski, nakon brojnih peripetija i krvavih obračuna s drugom braćom. Stefan Dečanski je u bici na Velbuždu porazio Bugare i Grke, koji su se ujedinili protiv njega. U borbi se naročito istakao njegov sin Dušan, koji je sa svega 300 konjanika plaćenika potpuno uništio Bugare. Bugarskog cara Mihajla je u tom metežu ubio jedan Dušanov plaćenik. Grčki car Andronik je poslije poraza Bugara povukao svoju vojsku iz srpskih gradova u Makedoniji. Dušan, koji je imao svega 22 godine, ubrzo je sa svojom vojskom preuzeo te gradove.

Vrlo brzo preuzeo je vlast od svoga oca Stefana Dečanskog. Iskoristio je građanski rat u Vizantiji da sa srpskom vojskom zauzme velike dijelove Srbije, Bugarske i Grčke. Krunisao se 1346. godine i postao prvi zvanični srpski car. Istovremeno je bio car Romeja, to jest Grka i Bugara. Srpsku arhiepiskopiju proglasio je patrijaršijom.

U periodu XIV vijeka, kada je car Stefan Dušan Silni osvojio najveću teritoriju za Srbe u zvanično prihvaćenoj istoriji, napisan je i zakonik po kome su najveći grešnici bili vampiri, jeretici i narodni vračevi. Dušan Silni je za nevjernike bio još stroži nego njegovi prethodnici Stevan Nemanja i Sveti Sava.

Oženio je ćerku bugarskog kralja, pa je sa ovom susjednom zemljom imao dobro odnose. Namjeravao je da sa vojskom krene na Carigrad i proširi carstvo, ali je iznenada umro, ili je, po nekim neprovjerenim predanjima, otrovan od strane jednog grčkog sveštenika.

Naslijedio ga je sin Uroš, koji nije imao sposobnosti velikog vladara. Ratovao je s ugarskim kraljem Ludvigom, pa je polako veliko srpsko carstvo počelo da se urušava. Sa istoka je nadirala moćna turska imperija. Umro je 1371. godine, dva mjeseca prije bitke na Marici, a pošto nije imao potomstva njegovom smrću se ugasila dinastija Nemanjića.

(Nastaviće se)