U posljednje vrijeme polutanti u vazduhu izazivaju gomilu zdravstvenih problema, od kojih su neki i smrtonosni.
Čak sedam miliona ljudi u svijetu, odnosno, dvostruko više nego od alkoholizma i pet puta više nego u saobraćajnim nesrećama, svake godine umre od posljedica zagađenog vazduha, procjene su Svjetske zdravstvene organizacije (SZO).
Ljekari ukazuju da zagađen vazduh ugrožava gotovo sve bitne sisteme ljudskog organizma i bukvalno “napada” svaki organ. Oko petina smrtnih slučajeva od šloga, infarkta i oboljenja koronarnih arterija potiče od zagađenog vazduha, a on pored toga izazova i aritmiju, kongestivnu srčanu insuficijenciju i povišeni krvni pritisak.
U izvještajima SZO navodi se i da je povezan s rakom pluća, bešike, debelog crijeva, bubrega i želuca, kao i s dječjom leukemijom. Šteti kognitivnom razvoju djece, a kod starijih ljudi povećava rizik od demencije ili smrti od Parkinsonove bolesti.
Među polutantima dominiraju PM čestice, koje predstavljaju smješu prašine, dima i čađi, nastaju kombinovanim uticajem grijanja, industrije i saobraćaja, a sadrže i teške metale poput nikla i arsena.
Kako se, dakle, zaštititi od po zdravlje pogubnog uticaja zagađenog vazduha u danima kada mjerni instrumenti pokazuju povišeno zagađenje naročito PM česticama? Donosimo vam savjete šta tada raditi, odnosno, šta nikako ne činiti.
Šta nikako ne smijete da radite kada je zagađenje vazduha visoko
1. Ne otvarati prozore doma kada je kvalitet vazduha ocijenjen sa “zagađen” ili “jako zagađen”, a to su jutarnji i kasni popodnevni i predvečernji časovi.
2. U tim periodima dana i uopšte u periodima kada je vazduh prekomjerno zagađen, ne izvodite napolje novorođenčad, malu djecu i djecu koja već imaju neku respiratornu infekciju.
3. Izlazak napolje pri visokom zagađenju vazduha treba da izbjegavaju i trudnice, hronični i bolesnici od astme i hronične opstruktivne bolesti pluća.
4. Ne vježbajte na otvorenom i uopšte sve sportske ili rekreativne aktivnosti, od šetnje do trčanja, izbegavajte, jer se pri vježbanju broj udisaja povećava na između 40 i 60 u minuti, a samim tim u disajne puteve dolaze veće količine zagađenog vazduha.
5. Ne primjenjujte fizičku aktivnost u zonama sa mnogo saobraćaja i u zonama termoenergetskog sektora.
Šta da radite kada je zagađenje vazduha visoko
1. Za početak, prije nego što izađete napolje ili to planirate, informišite se o toma kakav je trenutni kvalitet vazduha. U te svrhe možete na pametnom telefonu da instalirate broje aplikacije koje mjere zagađenje vazduha u realnom vremenu.
2. Prostorije doma provjetravajte nekoliko puta u toku dana i za to birajte periode kada je očekivano koncentracija zagađujućih materija u vazduhu najniža, a to je okvirno između 11 i 15 časova.
3. Koristite kućne prečišćivače vazduha.
4. Koristite klima uređaje koji imaju odgovarajuće filtere ili su dizajnirani tako da ne uvlače spoljašnji vazduh u prostorije za boravak.
5. Koristite prirodne prečišćivače vazduha u domaćinstvu, kao što su biljke poput drveta novca i aloe vere, te svijeće od pčelinjeg voska.
6. Ukoliko u periodu povećanog zagađenja vazduha ipak boravite napolju, pravite češće pauze u kretanju i dišite plitko.
7. Izbjegavajte prometne ulice i saobraćajnice gdje je koncentracija zagađujućih materija u vazduhu veća zbog izduvnih gasova prevoznih sredstava.
8. Koristite nano ili specijalne filtrirajuće maske za PM čestice, jer obične hirurške maske ne pomažu.
9. Što se tiče ishrane, ljekarska preporuka je da se u područjima sa prekomjerno zagađenim vazduhom uzima hrana bogata B vitaminima, vitaminima C i E, te omega-3 masnim kiselinama, što se vezuje sa antioksidativnim i antiinflamatornim svojstvima ovih sastojaka.
10. Ljekari će vam reći da kada je zagađenje ogromno, najjednostavnije je da zapravo ne izlazite napolje, ali kako život mora da se nastavi, odnosno tu su svakodnevne obaveze koje imamo, trudite se da primijenite što više ovih savjeta, kako biste pomogli sebi, piše Blic.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu