Konstantin Porfirogenet u svojoj istoriji piše o Paganiji kao teritoriji na kojoj žive nekršteni Srbi, koja se na zapadu graniči sa hrvatskim kraljevstvom.
Ti Srbi su se doselili iz područja koje se zvalo Bojka ili Bela Srbija, koje se nalazi negdje u okrugu teritorija današnjeg Lajpciga i Drezdena u Njemačkoj.
U sedmom vijeku spustili su se do Soluna, gdje im se nije dopalo da izgrade svoja ognjišta, pa ih je vizantijski Car Iraklion poslao na obalu Jadrana. Rijeka Neretva, koja velikim svojim dijelom protiče duboko kroz teritoriju Paganije, povezuje područja koja danas pripadaju Hercegovini i Hrvatskoj.
Porfirogenet piše kako se lokalno stanovništvo godinama opiralo hriščanstvu, te da su vjerovali u slovenske paganske bogove. Brod koji su stanovnici Paganije koristili zvao se Sagen i bio je kopija vikinških brodova.
Hiperborejski duh naroda sa sjevera, koji je vladao tim područjem, par vijekova se odupirao moćnim Mlecima. Pagani nisu vjerovali u hrišćanskog Boga, pa su bili ozbiljna prijetnja Veneciji.
Bili su odlični ratnici i vješti moreplovci, tako da su brodovi koji su putovali jadranskim morem nosivši tovare sa zlatom i drugim dragocjenostima često završavali u njihovim rukama.
Sebe su često nazivali Morani ili Neretljani. Neretljani su strateški rasporedili svoje luke u gradovima kao što su Makarska i Zaostrog, kao i na ostrvima Brač, Korčula, Hvar i Mljet.
Neretljanski pirati bili su strah i trepet za sve moreplovce u ranom srednjem vijeku. Dugo su moćni Mlečani morali da plaćaju “reket” Neretljanima, kako bi njihovi brodski tovari bezbjedno plovili ka Veneciji. Od 12. vijeka Paganija je ušla u sastav države kneza Miroslava, brata Stefana Nemanje i dobila nov naziv Neretljanska Krajina.
Tada je veliki dio naroda pokršten. Stefan Kotromanić priključio je ovu oblast Bosni 1322. godine. Sredinom 13. vijeka, Stafan Vukčić Kosača, herceg od Svetog Save, teritorija Paganije postala je dio Hercegovačkog primorja. Mletačka republika je okupirala ostrva Brač, Hvar, Mljet i Korčulu.
O periodu od osmog do 11. vijeka se o Paganiji i njenim stanovnicima, zapravo zna veoma malo. Ratoborni srpski narod sa tog područja nije ostavio skoro nikakave tragove, o svojoj kulturi i običajima.
Ne postoje paganski hramovi niti kultna mjesta. Kao da je neko sakrio istoriju ovih prostora.
Velikohrvatski istoričari su skloni da improvizuju i dopisuju istoriju Paganije, kako bi je uklopili u sastav sadašnje države, čime se opiru velikosrpski istoričari.
Šteta je što ne znamo puno o narodu koji je neprekidno ratovao, gusario, imao neobične paganske rituale, te bio posebno nadaren za brodogradnju i vinogradarstvo. Neretljanski pirati bili su preteča Omiških pirata, te Dubrovačkih i Ulcinjskih gusara, o kojima istorija zna neuporedivo više.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu