Ovo je nakon nedavnog sastanka lidera vladajuće koalicije u Republici Srpskoj izjavio predsjednik SNSD Milorad Dodik. Aktuelni predsjednik Srpske istakao je i to da u vladajućoj koaliciji, prema njegovim riječima, nema problema i nesuglasica oko najvažnijih političkih pitanja.
Istina je, međutim, da je “kostur” sadašnje vladajuće koalicije, koji čine SNSD, Socijalistička partija i DNS, na okupu već 26 godina, odnosno još od 1998. i vremena kada je lider SNSD odlukom tadašnje predsjednice Republike Srpske Biljane Plavšić postavljen za premijera. Od tada do danas vladajuća koalicija u Srpskoj dopunjavana je manjim političkim partijama, uglavnom nastalim nakon brojnih raskola u SDS, a zatim i cijepanjem DNS nakon famozne Dodikove izjave o “mangupima” u toj stranci poslije izbora 2018. godine. Tako su, u međuvremenu, formirani Demos, NPS Darka Banjca, a potres je zadesio i SP Petra Đokića odlaskom Gorana Selaka i formiranjem Socijalističke partije Srpske.
Podjela kolača
U vladajućoj koaliciji tako se danas, pored osovine SNSD-DNS-SP, nalaze i Ujedinjena Srpska Nenada Stevandića, Demos, SPS, NPS. Takođe, vrijedi podsjetiti i na kratku epizodu pred opšte izbore 2022, kada su DNS Nenada Nešića i SPS Gorana Selaka otvoreno koketirali s opozicijom i privremeno bili izbačeni iz vlasti, da bi se nakon izbora tamo ekspresno vratili.
O tajni “recepta” za trajanje najdugovječnije koalicije ne samo na Balkanu, već u čitavoj Evropi, čime se nedavno pohvalio lider SNSD, pitali smo analitičare i dobre poznavaoce ovdašnjih političkih prilika.
– Vezivno tkivo koje je povezalo sve partnere, odnosno političke partije koje su u poziciji jeste činjenica da su participirale u vlasti i podjeli kolača, odnosno plijena nakon izbora. Javni rasursi su se dijelili prema partijskom ključu i logično je da je to bio primarni interes za formiranje te grupacije – kaže za Srpskainfo politički analitičar Tanja Topić.
Između ostalog, ona smatra da je sasvim sigurno da će onog trenutka, kada počne da se osipa navedena “pristupačnost” resursima koji su dostupni na osnovu učešća u vlasti, među koalicionim partnerima biti mnogo onih koji će, kako kaže, zauzeti stav da je vrijeme da iz najdugovječnije koalicije izađe.
Na pitanje kakva je perspektiva stranaka koje sa SNSD skoro tri decenije drže vlast u Srpskoj, ako jednog dana izađu iz koalicije, Topićeva tvrdi da uprkos brojnim mišljenjima to neće značiti i automatski kraj njihovog postojanja.
– Te partije su izgradile dosta klijentelističkih veza i na tim vezama okupile su oko sebe određeni broj ljudi koji će za njih glasati. S druge strane, mislim da oni ne bi bili gadljivi na to da prave koalicije ni sa nekim drugim političkim opcijama, jer tu se ne radi o programskim ili ideološkim sličnostima ili razlikama, već golom interesu – zaključuje Topićeva.
Nagrade i ucjene
Komunikolog Mladen Bubonjić takođe smatra da tajna dugovječnosti vladajuće koalicije u Republici Srpskoj ne leži u zajedničkoj ideologiji ili sličnim političkim vrijednostima, već isključivo u interesu, i to, kako ističe, interesu čelnih ljudi tih stranaka.
– Takođe, svi oni koji su njima podređeni pokušavaju iz toga izvući korist. Što se tiče same koalicije, koliko je ona čvrsta to možemo da vidimo djelovanjem najjačeg u toj koaliciji, Milorada Dodika. Naime, poznato je to da je lider SNSD naizmjenično nagrađivao, ali i ucjenjivao svoje koalicione partnere. Poznate su i epizode s osnivanjem novih stranaka. Od jedne stranke nastajale su dvije ili više njih, a onda su i one ulazile u koaliciju, tako da se o čvrstoći te koalicije može raspravljati isključivo na nivou interesa, ali i Dodika da ih drži pod kontrolom i ucjenjuje – kaže Bubonjić za Srpskainfo.
Što se tiče scenarija prema kojem SNSD gubi vlast, te pitanja šta bi se tada desilo s najdugovječnijom političkom koalicijom u Evropi, Bubonjić ističe da treba imati na umu da su partije okupljene oko SNSD tzv. kombi stranke, odnosno partije-sateliti koje, kako dodaje, samostalno ne mogu da formiraju vlast.
– Radi se uglavnom o minornim strankama, koje čak ni u lokalnim parlamentima ne mogu da formiraju vlast, a veliki broj njih samostalno ne mogu da pređu ni cenzus, posebno na nivou BiH. Na entitetskom nivou imaju dva ili tri poslanika, a onda se kao udavače cjenkaju i predstavljaju tas na vagi. Čak i da se sve udruže i formiraju neku svoju koaliciju bez SNSD, pitanje je da li bi dobacili do četvrtine neophodnih glasova u Narodnoj skupštini za formiranje vlasti. Te stranke mogu da funkcionišu samo kao “udavače” i tas na vagi, ali pitanje je da li bi ih druga strana, odnosno opozicija uzela kada bi odlučili da istupe iz koalicije s SNSD – ocjenjuje Bubonjić.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu