Početkom protekle godine, u martu, svijetom je odjeknula vijest da su japanski naučnici po prvi put u istoriji stvorili zdrave bebe miševa sa dva biološki muška roditelja, iako je u procesu, ipak, bila potrebna ženka, piše Nacionalna geografija.
Tim predvođen Kacuhikom Hajašijem, profesorom biologije genoma na Univerzitetu Osaka u Japanu, proizveo je jajašca iz ćelija kože sa repova muških miševa koja su, potom, oplođena spermom drugog muškog miša i implantirana u ženke miševa.
Japanski naučnici po prvi put u istoriji stvorili zdrave bebe miševa sa dva biološki muška roditelja!
Iako se samo sedam od više od 600 implantiranih embriona razvilo u bebe miševa, mladunci su normalno rasli i bili plodni kada su odrasli.
Kako nastaju sijede
Rezultati istraživanja predstavljaju značajnu prekretnicu u reproduktivnoj biologiji, i u budućnosti mogli bi da se primjenjuju u tretmanima plodnosti, ali i da pomognu u sprečavanju izumiranja ugroženih životinjskih vrsta.
Miševi su bili objekat još jednog naučnog istraživanja u protekloj godini, kojim su naučnici dali odgovor na pitanje kako nastaju sijede, a on bi mogao da leži u “blokiranim” ćelijama.
Naučnici sa Univerziteta u Njujorku otkrili su, posmatrajući dlake miševa tokom dvije godine, da do pojave sijedih vlasi dolazi kada se ćelije koje proizvode pigment, zvane melanociti, u svom kretanju kroz pojedinačni folikul dlake “blokiraju” u nezrelom stanju, ne uspijevajući da razviju svoju plavu, smeđu, crvenu ili crnu boju.
“Pametne” bakterije
Ni na polju istraživanja posvećenog pronalaženju lijeka protiv raka nije ostalo bez značajnih dostignuća, pošto su naučnici otkrili da neke bakterije koje se često nalaze u mnogim tumorima gastrointestinalnog trakta direktno pomažu ćelijama raka da izbjegnu imunološki odgovor tijela.
Neki lijekovi protiv raka su efikasni jer ubijaju i bakterije koje žive u tumoru.
I, ne samo da ove bakterije sarađuju sa ćelijama tumora kako bi promovisale progresiju raka, već im pomažu i da se brže šire razlažući lijekove protiv raka i uzrokujući neuspjeh liječenja.
Ovo istraživanje sugeriše da su neki lijekovi protiv raka efikasni jer ubijaju i bakterije koje žive u tumoru, i moglo bi da otvori vrata novim pristupima u liječenju raka.
Da bakterije nisu samo nevini posmatrači, već da imaju značajnu ulogu u oblikovanju ekosistema u okolini tumora sumnjalo se još od kasnog XIX vijeka kada su njemački ljekari Vilhelm Buš i Fridrih Felajzen, nezavisno jedan od drugog, otkrili da se tumori pacijenata ponekad smanjuju nakon napada erizipela, stanja kože izazvanog streptokokom.
AI predvidjela rak pankreasa
Dodatni proboj na polju istraživanja karcinoma omogućila je vještačka inteligencija, zahvaljujući kojoj su istraživači, identifikujući specifične obrasce koja se javljaju u zdravstvenim kartonima pacijenata, uspjeli da predvide rak pankreasa i do tri godine prije uspostavljanja dijagnoze, a metoda se pokazala podjednako uspješna kao i skupi skrininzi koji se sada koriste.
Iako rijedak, rak pankreasa predstavlja treći najveći uzrok smrti od karcinoma, jer se najčešće otkriva u kasnim fazama, kada se bolest već proširila na druge dijelove tijela.
Međutim, upotreba AI mogla bi tu statistiku u narednim godinama značajno da smanji, pošto su naučnici, koristeći medicinske kartone 6,2 miliona ljudi iz Danske u periodu od 41 godine, obučili i razvili AI algoritam, kako bi otkrili obrasce u evidenciji 24.000 pacijenata koji su kasnije razvili rak pankreasa.
Naučnici su, potom, AI alat testirali analizirajući medicinsku dokumentaciju gotovo 3 miliona američkih veterana, a kompjuterski algoritam je tačno identifikovao skoro 4.000 pojedinaca do tri godine prije nego što im je zaista dijagnostikovan rak pankreasa.
Lijke za sporije kognitivno opadanje
Pored značajnih proboja na području proučavanja karcinoma, protekla godina ostaće upamćena i po tome što je američka Agencija za lijekove odobrila za upotrebu lijek “Lekembi”, koji, iako ne liječi samu bolest, niti dovodi do poboljšanja razvijenih simptoma u kasnoj fazi bolesti, mogao da uspori kognitivno opadanje za oko 30 procenata, ukoliko se koristi u ranoj fazi bolesti.
Lekembi je monoklonsko antitijelo koji djeluje na sam uzrok bolesti, uklanja amiloidne plakove, ljepljive naslage proteina u mozgu čije nakupljanje dovodi do gubitka pamćenja i razmišljanja.
Pojedine osobe koje boluju od beta talasemije i srpaste anemije, genetskih poremećaja koje izazivaju mutacije u genima koji kodiraju hemoglobin, protein neophodan crvenim krvnim zrncima za transport kiseonika po tijelu, mogle bi doživotno da se izliječe zahvaljujući novoj genskoj terapiji.
Agencije za lijekove su u Ujedinjenom Kraljevstvu 16. novembra, odnosno 8. decembra u SAD, odobrile prvu gensku terapiju zasnovanu na CRISPR, revolucionarnoj tehnici izmjene gena, nastaloj prije više od 10 godina, a koja je preuzeta iz prirodnog odbrambenog mehanizma bakterija i arheja razvijenog za borbu protiv virusa.
Genska terapija
U okviru novoodobrene genske terapije, CASGEVI, iz koštane srži skupljaju se matične ćelije pacijenata, koje se potom uređuju u laboratoriji kako bi se ispravio gen hemoglobina, a zatim se ponovo unose u pacijenta.
Iako bi odobrenje nove genske terapije mogla da pokrene novu eru genetske terapije, ipak ostaje mnogo pitanja oko dostupnosti tretmana, s obzirom na njegovu cijenu od nekoliko miliona dolara, ali i dugoročne bezbjednosti, jer je poznato da CRISPR može da dovede do neželjenih genetskih modifikacija sa nepoznatim posljedicama na tretirane ćelije.
Na polju neuronauke, međunarodni tim istraživača predvođen Univerzitetom Džons Hopkins i Univerzitetom u Kembridžu, poslije 12 godina su uspjeli da mapiraju mozak insekta, tačnije larve voćne mušice.
Najkompletnija i najopsežnija mapa cijelog mozga ikada završena uključuje više od 3.000 neurona i više od pola miliona veza između njih.
Do sada, od prvog pokušaja mapiranja mozga okruglog crva, koji je započet 1970-ih i trajao 14 godina, iscrtane su djelimične mape mozga za mnoge sisteme, uključujući muve, miševe, pa čak i ljude, dok su sveobuhvatne mape neurona generisane samo za nekoliko malih vrsta koje imaju od nekoliko stotina do nekoliko hiljada neurona u svojim tijelima, poput okruglog crva, larvalnog morskog špricera i larvalnog morskog anelid crva.
Iako je mozak voćne mušice mnogo jednostavniji od ljudskog, razvijene tehnike biće od pomoći u mapiranju složenijih mozgova u budućnosti, poput ljudskog, ali i za razvoj sistema vještačke inteligencije.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu