Tokom ovog perioda, zdravstveni radnici su obučavani za korišćenje navedene aplikacije, a Institut za javno zdravlje Srbije pripremio je izvjještaje individualnih prijava o zlostavljanju i zanemarivanju djece.
Zlostavljanje djece predstavlja jedan od globalnih problema u oblasti javnog zdravlja danas. Prema procjenama Svjetske zdravstvene organizacije, do jedna milijarda djece uzrasta od 2 do 17 godina je doživjelo fizičko, seksualno ili emocionalno nasilje ili zanemarivanje u protekloj godini.
Kada je riječ o Srbiji, najnoviji podaci koji su javno objavljeni pokazuju da je u 2021. godini ukupno 31 zdravstvena ustanova prijavila zlostavljanje ili zanemarivanje 482 djece. Od toga svako 11. djece bilo je žrtva seksualnog zlostavljanja.
Za sve vrste zlostavljanja najčešći počionioci su vršnjaci, roditelji i poznata osoba iz okruženja djeteta. Po učestalosti i vrsti zanemarivanja, za fizičko, medicinsko i edukativno zanemarivanje najčešće su prijavljena oba roditelja.
Najugroženija djeca od 12 do 14 godina
Kada je riječ o uzrastu, djeca izložena zlostavljanju i/ili zanemarivanju u najvećem procentu (28,8 odsto) imaju od 12 do 14 godina, a najmanji (5,2 odsto) predstavljaju djeca od 3 do 5 godina starosti.
Brojke pokazuju da što je dijete starije, procenat se povećava, a potvrda ovom negativnom trendu dolazi i upoređivanjem podataka pet godina zaredom (od 2017. do 2021. godine). Tako je upravo uzrast od 12 do 14 godina najčešći među djecom koja su u zdravstvenim ustanovama prepoznata kao zlostavljana i/ili zanemarivana.
Sve navedene brojke se odnose na svako pojedinačno dijete, a Institut za javno zdravlje Srbije skreće pažnju na to da je bilo slučajeva kada je jedno dijete više puta unošeno u sistem u istoj ili različitim zdravstvenim ustanovama.
– Tokom 2021. godine iz 31 zdravstvene ustanove koje su izvršile unos podataka u jedinstvenu bazu, ukupno je registrovano 488 djece, odnosno 28 djece je više puta prijavljeno unutar jedne ili više ustanova – navedeno je u Analizi zaštite djece od zlostavljanja IJZS.
Kada je riječ o zdravstvenim ustanovama, najviše prijava zlostavljanja došlo je iz Univerzitetske dječije klinike (čak 125 prijava), a odmah potom i iz Instituta za zdravstvenu zaštitu majke i djeteta Srbije “Dr Vukan Čupić” (75 prijava) i Instituta za mentalno zdravlje (63 prijave). Od domova zdravlja prednjače oni u Subotici (35 prijave), Smederevu (34 prijave) i Kruševcu (31 prijava).
Svako drugo dijete samo prijavilo nasilje
Polovina djece (48,1 odsto) je u momentu kada je izvršena prijava sumnje na zlostavljanje i/ili zanemarivanje živjela sa oba roditelja, pokazuju rezultati. Na pregled u zdravstvene ustanove djecu su najčešće dovodile majke (50,2 odsto), a svako drugo dijete (53,3 odsto) je samostalno dalo podatke o nasilju kome je bilo izloženo, dok je u 92 slučaja (17,8 odsto) nasilje prijavljivala majka. Sledeće po brojnosti su prijave od strane oca djeteta (ukupno 41 prijava).
Zlostavljanje poznaje i godine i pol
Kada je riječ o zlostavljanju djece, ukupno je prijavljeno 444 slučaja, od čega je 241 dečak (54,3 odsto) i 203 devojčice (45,7 odsto). Ukupno, svako treće zlostavljano dijete je u dobnoj grupi 12–14 godina (29,7 odsto).
Dječaci su češće izloženi zlostavljanju u uzrastu od 9 do 14, a djevojčice u uzrastu od 12 do 17 godina, pokazuju prijave zdravstvenih ustanova od 2017. do 2021. godine u pomenutoj veb aplikaciji.
Po tipu, djeca su najčešće bila izložena fizičkom zlostavljanju. Od ukupno 628 prijava za zlostavljanje, oko tri petine djece je trpelo fizičko zlostavljanje (53,7 odsto), jedna četvrtina emocionalno zlostavljanje (28,3 odsto), dok je svako deveto dijete bilo žrtva seksualnog zlostavljanja (11,0 odsto). Svako šesto dijete bilo je svjedok porodičnog nasilja (17,0 odsto), a troje od 100 djece je bilo izloženo digitalnom nasilju. Višestrukim i/ili različitim tipovima zlostavljanja izloženo je svako treće dijete (28,8 odsto).
Broj prijava za seksualno zlostavljanje u padu
Tokom 2021. godine ukupno je prijavljeno 57 sumnji na seksualno zlostavljanje, i to devet kod dečaka i 48 kod devojčica. Nešto manje od polovine djece koja su seksualno zlostavljanja su uzrasta od 12 do 14 godina. Broj registrovanih sumnji na seksualno zlostavljanje je u padu u odnosu na prethodne godine, stoji u analizi Instituta za javno zdravlje Srbije. Djevojčice su višestruko više izložene seksualnom zlostavljanju, a naročito u uzrastu od 12 do 14 godina i od 15 do 17 godina, takođe se navodi.
Svjedoci nasilja u porodici kao posebna kategorija
U skladu sa najnovijim preporukama UNICEF-a i SZO, u praćenje je uključena, kao posebna vrsta zlostavljanja, kategorija svjedok porodičnom nasilju.
Tokom 2021. godine od 628 prijavljenih sumnji na zlostavljanje, u 37 slučaja je dijete bilo i svjedok porodičnom nasilju. Iako je ova kategorija zlostavljanja po tipu zastupljena sa 9,1 odsto u odnosu na druge registrovane vrste nasilja, zapravo je svako jedanaesto dijete bilo svjedok porodičnom nasilju.
Dječaci su najčešće bili izloženi nasilju u porodici u uzrastu od 9 do 11 godina (33,3 odsto), dok su djevojčice najčešće bile izložene nasilju u porodici u uzrastu od 12 do 14 godina (45,5 odsto), prenosi Blic.
Najmanje bezbjedno u porodici, školi i lokalnoj zajednici
Kada je riječ o mjestu gdje su djeca najčešće trpjela zlostavljanje, na prvom mjestu se našlo porodično okruženje sa 229 prijava (44,4 odsto), zatim škola sa 102 prijave (19,8 odsto) i lokalna zajednica sa 154 prijave (29,8 odsto).
Prema objašnjenju koje se može naći u pomenutoj analizi, zdravstveni radnik ili saradnik može samostalno, bez prethodnog konsultovanja sa stručnim timom, podnijeti prijavu o sumnji na zlostavljanje/zanemarivanje djeteta, kada postoje opravdani razlozi za to, a takvih prijava je bilo 212 od ukupnog broja od 516 prijava. Ono što je uočljivo, jeste da je povećan broj prijava direktno nadležnom tužilaštvu u odnosu na prethodne godine, sa 1,4 odsto koliko je bio 2017. godine na 6,8 odsto u 2021. godini, a najveći skok se bilježi u 2020. godini kada je iznosio 12,5 odsto.
Zlostavljač najčešće otac ili vršnjak iz okruženja
Ukupno, u odnosu na sve vrste zlostavljanja, najčešće je bio prijavljen otac (u 143 prijave), a zatim vršnjak kao zlostavljač (141 prijava). Po učestalosti i vrsti zlostavljanja, za fizičko zlostavljanje najčešće su imenovani vršnjaci (103 prijave), za emocionalno otac (53 prijava), za seksualno zlostavljanje muška poznata osoba iz okruženja (20 prijave). Otac je najčešće imenovan kao nasilnik u porodičnom nasilju (16 prijave), pokazuju analize prijava putem veb aplikacije.
Zdravstvene ustanove kod svake pete prijave (20 odsto) registruju recicidiv, odnosno prethodno registrovan neki vid zlostavljanja i/ili zanemarivanja, a protiv svakog sedmog navodnog počionioca zlostavljanja ili zanemarivanja prethodno je već bila pokrenuta krivična prijava.
Kako se navodi u zaključku Analize zaštite djece od zlostavljanja, postoji velika vjerovatnoća da će dijete koje je zlostavljano zlostavljati druge kao odrasla osoba, te postoji tendencija da se nasilje prenosi sa jedne generacije na drugu. Stoga je ključno prekinuti ovaj krug nasilja i na taj način stvoriti pozitivne uticaje na više generacija, a to se može postići sistemskim pristupom problemu.
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu