Magazin

Magična moć minerala, biljaka i moderne medicine (79): Tajne dnevno-noćnog ritma

Preci su živjeli zdravije, a mi smo, globalno gledano, svakim danom sve bolesniji.

FOTO: GLAMRS/YOUTUBE/SCREENSHOT

Bile su potrebne godine iskustva i cjelokupna savremena nauka kako bi nam neko dokazao da su naši preci ipak znali bolje od nas. Zapravo, živjeli su sasvim normalne, zdrave, „male” živote.

Mi vjerujemo da posjedujemo mnogobrojne prednosti po pitanju svakodnevnih životnih olakšica (na primjer, električna struja nam je otvorila cijeli svijet pogodnosti, a tu su i brojni drugi izumi), što nam omogućava da živimo svoje „velike”, lagodne živote.

Izmislili smo razne aparate i mašine koje rade umjesto naših ruku (veš-mašina je moj favorit). S druge strane, to je dovelo i do pojave svjetlosne i auditivne polucije, odnosno zagađenja svjetlom i bukom, što je u najvećem dijelu naše planete poremetilo životne cikluse svih biljaka, životinja i ljudi koji su izloženi ovoj pojavi.

Naime, dnevno-noćni ritam, koji zavisi od sunčeve aktivnosti, od enormnog je značaja za život svih živih bića. Čak i najmanja pomjeranja utiču na fiziološke i biohemijske aktivnosti organizma. Od kada je započeo talas zagađenja svjetlom (vještačko produženje dana) i bukom (u civilizacijom promijenjenim oblastima planete više ne postoji prirodna tišina), došlo je do nastanka specifičnih bolesti.

Pedesetih godina prošlog vijeka rodila se jedna nova grana nauke, hronobiologija, čiji je utemeljivač bio doktor Franc Halberg (1919-2013), Amerikanac rumunskog porijekla. Ona se bavila proučavanjem poremećaja dnevno-noćnih ritmova.

Halberg je u medicinu i fiziologiju uveo pojmove „hrono” i „cirkadijalni ritam”. Oni se u osnovi odnose na opis biološkog sata, koji označava vremensku aktivnost svih živih bića u toku jednog dana.

Danas se izraz „hrono” koristi i za duže vremenske odrednice, iako riječ „cirkadijalan” vodi porijeklo od latinskog izraza „circa diem” (oko dana).

Iako je dr Halberg bio više puta nominovan za Nobelovu nagradu, nije je dobio, što se danas smatra velikim propustom komisije koja odlučuje o ovom uglednom priznanju. Prije svih, pominje se tadašnji član komiteta za Nobelovu nagradu, švedski profesor Bjorn Nordenstrom, koji je ispred komiteta pokušao da se zauzme za doktora Halberga, ali bez većih rezultata.

Osnovni cilj i zadatak naučnika, pionira u oblasti hronobiologije bio je da utvrde kolika je štetnost poremećaja životnih ritmova kod živih bića, kao i da naprave protokole koji će da umanje ovu štetu. Ali još od tog vremena ne nazire se kraj utvrđivanju štete po zdravlje ljudi jer se, lančano, od jednog problema naprave tri sljedeća. Svakim danom, globalno gledano, sve smo bolesniji.

Tehnologija stalno napreduje, pa tako imamo mnogobrojne kućne aparate koji nam uopšte nisu potrebni, a mnogi od njih čak su i štetni za naše zdravlje.

Hrono ishrana je dio hronobiologije i bavi se ishranom u skladu s prirodnim ritmom lučenja hormona i enzima u ljudskom organizmu.

Osnovni fiziološki principi ljudskog metabolizma opisani su u udžbeniku Medicinska fiziologija, autora Artura Gajtona, objavljenom 1956. godine. U početku se nije formalno koristio naziv „hrono ishrana”, on se pojavio u literaturi krajem sedamdesetih godina prošlog vijeka. Danas u svijetu postoji nekoliko utvrđenih programa ovakvog načina ishrane.

(Nastaviće se)